Zog I - Mbret i Shqiptarëve
Lartmadhëria e Tij, Mbreti Zog I lindi më 8 tetor 1895 në kështjellën e Burgajetit në Mat. Në lindje mbante emrin Ahmet Muhtar Zogolli, ndërsa në vitin 1922 mori mbiemrin Zogu. Ai ndërroi jetë në 9 prill 1961, në moshën 65-vjeçare, në spitalin “Foch” në Syren, Paris.
Zogu ishte fëmija i tretë i Xhemal Pashë Zogollit dhe djali i parë me bashkëshorten e tij, Sadije Toptani.
Pas ndërrimit jetë të babait në vitin 1908, Zogu u bë trashëgimtari i krahinës së Matit, duke u zgjedhur nga këshilli i pleqve të fisit, në vend të vëllait më të madh, Xhelal Bej Zogolli. Nëna e Zogut - Sadije Toptani, do të këmbëngulte që ai të arsimohej në gjimnazin Gallata Sarai në Bejoglu, Stamboll. Arsimimi i tij jashtë vendit e mbajti atë të sigurtë nga intrigat politike klanore.
Në vitin 1912, Zogu u rikthye në Shqipëri dhe udhëhoqi lëvizjen kryengritëse të krahinës së Matit ndaj xhonturqve. Gjatë kësaj kohe Zogu do të luftonte gjithashtu edhe kundër një ushtrie tjetër pushtuese, asaj malazeze, në zonën e Kakarriqit, duke fituar reputacion si lider ushtarak.
Në shpalljen e pavarësisë së Shqipërisë në Vlorë më 28 nëntor 1912, Zogu mori pjesë si përfaqësues i krahinës së Matit. Në fillim të viteve 1913, Zogu ndali me armë një inkursion serb në krahinën e Dibrës dhe të Matit. Zogu e mbrojti zonën deri më tetor 1913, kur një ultimatum austriak në 18 tetor kërkoi që serbët të largohen nga Shqipëria.
Shqipëria u njoh nga Fuqitë e Mëdha si një shtet i pavarur, duke e kthyer atë në principatë dhe duke zgjedhur një monark. Në vitin 1914 një princ protestant gjerman, Vilhelm Vid, u zgjodh si Princ i Shqipërisë. Gjatë këtyre zhvillimeve Zogu do të mbështeste mbretërimin 6-mujor të Vidit. Atij iu ngarkua detyra të luftonte rebelët dhe të rimerrte qytetin e Krujës, duke e kthyer atë nën kontrollin e qeverisë. Kjo periudhë do të shënohej nga një rivalitet i fortë me Esad Pashë Toptanin. Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Vilhelm Vidi nuk u rikthye në fron, i cili mbeti vakant dhe funksionoi si regjencë.
Qeveria mbretërore u detyrua të mërgonte, e shoqëruar nga parlamentarë e shumë njerëz besnikë. Mbreti Zog vendosi të shkojë në Francë, ku do të mund të koordinonte më mirë mbështetjen e aleatëve për të çliruar Shqipërinë. Që të shkonte në Francë, ishte i detyruar të udhëtonte nëpërmjet vendeve europiane ende të lira, duke kaluar nga Rumania (1 korrik 1939), Polonia (7 korrik), Letonia (12 korrik), Suedia (18 korrik), Norvegjia (23 korrik), Belgjika (7 gusht) dhe duke e mbyllur udhëtimin në Paris, Francë (8 gusht 1939), ku u vendos në kështjellën “La Maye” në Versajë.
Më 27 qershor 1940, Familja Mbretërore u largua nga porti i Bordosë, Francë, në drejtim të Anglisë,së bashku me 35 anëtarë të Oborrit Mbretëror. Ata arritën të shpëtojnë vetëm tetë orë para se nazistët të merrnin atë pjesë të Francës. Britaniku që koordinoi udhëtimin ishte Komandanti Ian Fleming, i cili më pas do të bëhej autori i librave të njohur ndërkombëtarisht “James Bond”.
Gjatë blicit nazist (fushata gjermane e bombardimit të Londrës), Mbreti Zog dhe Familja Mbretërore ndodheshin në Hotelin Ritz në Londër. Më pas ata qëndruan për pak kohë në “Forest Ridge”, një shtëpi në lagjen “Sunninghill” në zonën e Askotit jugor në Bërkshir. Në fund të vitit 1940 ata u zhvendosën në “Parmoor House”, një vilë në rrethin Bakingamshir. Këto zhvendosje ishin të domosdoshme për të shmangur bombardimet e shpeshta.
Gjatë viteve të luftës në Angli, Mbreti Zog do të vazhdonte punën për lirimin e Shqipërisë nga fashistët, nazistët dhe më pas nga instalimi komunist. Qeveria mbretërore në mërgim mbështeti dhe koordinoi operacionet nëpërmjet Major Abaz Kupit dhe forcave legaliste në Shqipëri. Mbreti Zog forcoi miqësinë e tij me Presidentin Charles de Gaulle të Francës së Lirë, me Gjeneralin Wladyslaw Sikorski të Polonisë, si edhe me liderë dhe mbretëri të tjera në mërgim.
Në vitin 1946, Familja Mbretërore u zhvendos në Egjipt, nën kujdesin e Mbretit Faruk. Ata jetuan në periferinë lindore të qytetit të Aleksandrisë përgjatë gjirit në Ramleh . Në vitin 1949, pak para luftës arabo-izraelite, Mbreti Zog kërkoi mbështetjen e Ligës Arabe, për të kundërshtuar regjimin komunist në Shqipëri.
Në vitin 1951 Mbreti Zog vizitoi Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku edhe bleu pronën “Knollwood” në Muttontown, Long Island në Nju-Jork. Familja Mbretërore e shiti më pas këtë pronë në vitin 1955, pasi nuk jetoi ndonjëherë aty.
Grushti i shtetit i vitit 1952 në Egjipt ndryshoi situatën. Presidenti Gamal Abdel Nasser e vështirësoi qëndrimin e Familjes Mbretërore në Egjipt. Nëpërmjet mbështetjes së drejtpërdrejtë të Mbretit Faisal bin Abdulaziz të Arabisë Saudite dhe të Ligës Arabe, Mbreti Zog u mor në mbrojtje pasi rrezikohej nga Unioni Socialist Egjiptian.
Në vitin 1949, Mbreti Zog u përfshi në organizimin e operacioneve të fshehta me mbështetjen anglo-amerikane, kundër regjimit komunist në Shqipëri. Tragjikisht, misionet ishin sabotuar nga agjenti britanik, Kim Filbi, i cili punonte si agjent i dyfishtë për sovjetikët. Për pasojë, shumë mbretërorë u arrestuan dhe u dënuan me vdekje.
Në korrik 1955, Mbreti Zog dhe Familja Mbretërore u rikthyen në Francë dhe u vendosën në Kanë. Gjendja e tij shëndetësore filloi të përkeqësohej, ndaj shpresat për të udhëtuar drejt Shteteve të Bashkuara të Amerikës u bënë të pamundura.
Mbreti Zog ndërroi jetë në spitalin “Foch” në Syren, Paris, më 9 prill 1961, në moshën 65-vjeçare. Ai u përcoll në varrezat “Thiais” në Paris. Më 15 nëntor 2012, në praninë e përfaqësuesve të qeverisë shqiptare, eshtrat e Mbretit Zog u morën nga Franca për t’u riatdhesuar në Shqipëri. Në këtë ceremoni solemne, Presidenti i Francës, François Hollande, vuri në dispozicion rojën e nderit, legjionarët francezë në nderim të Mbretit të Shqiptarëve.
Më 17 nëntor 2012, shteti shqiptar zhvilloi një ceremoni zyrtare për rivarrimin e eshtrave të NMT Zog I Mbret i Shqiptarëve, në mauzoleun e sapondërtuar të Familjes Mbretërore në Tiranë. Kjo u bë në kuadër të përkujtimit të 100-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë. Në ceremoni ishin të pranishëm Presidenti i Shqipërisë, Presidenti i Kosovës, së bashku me ministrat e qeverisë si edhe personalitete të huaja dhe liderë nga të gjitha trevat shqiptare. Pas 73 vitesh, Mbretit Zog iu përmbush amaneti për t’u rikthyer në atdhe.
Gjatë vitit 1920, Shqipëria po përjetonte një periudhë të zgjatur trazirash politike dhe destabiliteti.
Pas zgjedhjeve të parakohshme të 25 gushtit 1928, deputetët e parlamentit nga Skrapari propozuan që Shqipëria duhet të shpallej sërish mbretëri. Ky propozim u pranua dhe u mor në konsideratë nga Asambleja Kushtetuese.
U ngrit një Komision Statutor, i cili propozoi një ndryshim regjimi nga Republikë në Mbretëri Kushtetuese. Ky propozim u miratua nëpërmjet një votimi më 30 gusht 1928 nga Asambleja Kushtetuese, e cila e shpalli Shqipërinë Mbretëri demokratike, parlamentare dhe të trashëgueshme. Më pas u ngrit një komision i cili këtë vendim ia komunikoi Presidentit Ahmet Zogu, duke i ofruar atij fronin mbretëror.
Më 1 shtator 1928, vendimi i Asamblesë Kushtetuese hyri në fuqi. Nalt Madhnia e Tij, Zogu I, Mbreti i Shqiptarëve, mbajti këtë betim me duart mbi Bibël dhe Kuran:
"Unë, Zog I, Mbreti i Shqiptarëve, në minutën që hyp në fronin e Mbretërisë Shqiptare dhe marr në dorë pushtetet mbretërore, betohem para Zotit Fuqimadh, se do të ruaj njësinë kombëtare, pavarësinë shtetërore dhe tërësinë tokësore; gjithashtu, do ti përmbahem Statutit e do të veproj pikërisht sipas atij dhe sipas ligjeve në fuqi, duke pasur parasysh gjithmonë të mirën e popullit. Perëndia më ndihmoftë!”
40 Datat historike të familjes Mbretërore dhe Mbretit Zog
