Rezidencat historike mbretërore
- Pallati i Ri Mbretëror, i njohur si Pallati i Brigadave
- Kështjella Burgajet
- Kompleksi Mbretëror në Tiranë
Pallati Mbretëror u porosit nga Mbreti Zog në vitin 1936, që të shërbente si rezidencë zyrtare për Familjen Mbretërore dhe Oborrin. Pallati ndodhet në kodrën e Saukut në Tiranë, rreth 100 metra larg Mauzoleut Mbretëror, në një tokë që i përket Familjes Mbretërore. Ai u dizajnua fillimisht nga tre arkitektë italianë, përfshirë Giulio Berte. Më pas u përfundua në vitin 1941 nga arkitekti fiorentin, Gherardo Bosio.
Në aspektin arkitekturor, pallati i përket stilit të racionalizmit monumental dhe është unik në llojin e tij, jo vetëm në Shqipëri, por në të gjithë botën e arkitekturës fashiste. Mobilimi dhe dekorimi i brendshëm kanë mbetur të pandryshuar.
Mbreti Zog dhe Mbretëresha Geraldine nuk jetuan asnjëherë në këtë pallat, sikurse kishin planifikuar pas lindjes së Princit të Kurorës, pasi Shqipëria u pushtua nga diktatori fashist italian, Benito Musolini më 7 prill 1939.
INë tetor 2016, Princi i Kurorës Leka II dhe Princesha e Kurorës Elia, organizuan celebrimin e martesës si edhe darkën zyrtare të dasmës në sallën e fronit të Pallatit Mbretëror.
Në kopshtin e pallatit, vetëm pak metra larg godinës kryesore, ndodhet kapela e Mbretëreshës Geraldine. Kjo kishëz e vogël u restaurua në vitin 2019 me mbështetjen e shtetin shqiptar dhe miqve të Familjes Mbretërore.
Aktualisht, pallati përdoret nga qeveria për pritjet protokollare dhe është pjesërisht i hapur ndaj publikut.
Kështjella në Burgajet, që ndodhej në luginën e Matit, në qendër të Shqipërisë, përshkruhet si një godinë drejtkëndore, e përbërë nga dy pjesë të vogla, që ndodheshin brenda të njëjtit oborr, të rrethuara nga male me maja të larta, të cilat shërbenin si një mbrojtje natyrore.
Fshati i Burgajetit ndodhet rreth 11 kilometra larg qytetit të Burrelit. Ai ishte një qendër ekonomike e rëndësishme në këtë luginë, duke mbuluar një pjesë të madhe të asaj që më vonë do të bëhej komuna e Lisit..
Në fshat, në atë kohë ndodheshin 600 shtëpi, bashkë me sarajet e famshme të Zogollëve që mbikëqyrnin kodrat përreth nga sipër. Emri i kështjellës me shumë mundësi e ka origjinën nga kryqtarët gjermanë, dhe do të thotë “Qyteti i Jetës”.
Kështjellës iu vendos dy herë zjarri nga pushtuesit në fillim të shekullit XX. Mbreti Zog nuk arriti asnjëherë ta rindërtojë plotësisht.
Në vitin 1945, diktatori komunist, Enver Hoxha, urdhëroi që kështjella të shkatërrohet. Kodra u zhvesh nga çdo shenjë e së shkuarës së saj historike. Gurët e kështjellës u përdorën më pas për të ndërtuar trotuaret e qytetit të Burrelit.
Megjithatë, Familja Mbretërore arriti të mbronte varrin e Xhemal Pashë Zogut (babai i Mbretit Zog) në kodrën e sarajeve dhe synon të ndërtojë një shtëpi muze e cila do të shërbejë si një pikë e rëndësishme turistike në krahinën e Matit.
Rezidenca Mbretërore në Tiranë u porosit nga Mbreti Zog në vitin 1929 dhe u ideua nga arkitekti austriak Kohler. Ajo ndodhet në qendër të kryeqytetit dhe është aktualisht rezidenca kryesore e Familjes Mbretërore.
Rezidenca ka një dizajn arkitekturor kompleks, me një bukuri të rrallë. Mozaikët dhe dyshemetë origjinale janë të stilit italian dhe janë mirëmbajtur me kujdes të veçantë.
Në vitin 2006 rezidenca iu rikthye Familjes Mbretërore nga Komisioni Shtetëror i Pronave. Në kompleksin mbretëror ndodhet gjithashtu një restorant i hapur për publikun. Ky komplekt bën pjesë në listën e monumenteve të kulturës.
- Vila Mbretërore në Shirokë (Vila e Mbretit)
- Mauzoleu mbretëror
- Vila Mbretërore në Durrës (Vila e Zogut)
Vila e Shirokës ndodhet buzë liqenit të Shkodrës. Po ashtu si vila e Durrësit, edhe kjo rezidencë iu dhurua Mbretit Zog nga tregëtaret e Shkodrës.
Qyteti i demokracisë e ruajti me fanatizëm këtë simbol të Mbretërisë edhe gjatë diktaturës komuniste.
Në vitin e mbrapshtë 1997 vila e bukur e Shirokës u bë pre e vandalizmave që përfshinë te gjithë vendin. Megjithatë kjo vilë sot është një nga destinacionet turistike të zonës. Familja Mbretërore vazhdon të proçedojë konform ligjeve dhe standardeve të njohura të “shenjtërisë së pronës private”, për të ripërfituar të drejtat pronësore nëpërmjet rikthimit të pronave të ligjshme të Saj.
Mauzoleu Mbretëror ndodhet në Parkun e Liqenit Artificial të Tiranës. Ai u ideua nga arkitekti Qemal Butka dhe u inaugurua në 30 dhjetor 1935, gati një vit pas vdekjes së Nënës Mbretëreshë SadijeToptani, e cila u nda nga jeta më 24 nëntor 1934.
Mauzoleu u dëmtua pjesërisht nga brigada e parë e partizanëve komunistë pas marrjes së Tiranës, më 17 nëntor 1944. Më pas ai u shkatërrua nga regjimi komunist në vitin 1950.
Në vitin 2012 qeveria shqiptare rindërtoi Mauzoleun e Familjes Mbretërore, i cili u inaugurua në 17 nëntor 2012. Në kuadër të 100-vjetorit të pavarësisë së Shqipërisë, eshtrat e Mbretit Zog u riatdhesuan dhe u sollën të prehen në këtë mauzoleum. Në këtë ceremoni morën pjesë krerët e shtetit shqiptar, atij kosovar dhe përfaqësues nga të gjitha trevat.
Në Mauzoleun Mbretëror prehen eshtrat e Nënës Mbretëreshë SadijeToptani, Mbretit Zog, Mbretëreshës Geraldine, Mbretit Leka I dhe të Mbretëreshës Susan.
Mauzoleu përfaqëson harmoninë fetare, tolerancën dhe bashkëjetesën që karakterizon Kombin Shqiptar dhe Familjen Mbretërore.
Pallati veror në Durrës u ideua nga arkitekti shqiptar Kristo Sotiri. Ndërtimi i pallatit përfundoi në vitin 1927, me disa punime shtesë që përfunduan në vitin 1937, vetëm pak muaj para dasmës së Mbretit Zog me Mbretëreshën Geraldine.
Pallati iu dhurua Mbretit Zog nga tregtarët e Durrësit, si një urim për fat dhe mbarësi. Ky pallat është i ndërtuar në formën e një shqiponje, në pikën më të lartë të qytetit port, me pamje nga Italia. Ai është i famshëm për kafazin e shkallëve prej mermeri blu dhe sallës së madhe të ballos.
Ndonëse u dëmtua shumë gjatë trazirave të vitit 1997, ai vazhdon të mbetet një simbol i Mbretërisë dhe i qytetit të Durrësit.
40 Datat historike të familjes Mbretërore dhe Mbretit Zog
